5.3.1 Zerdüştîlik
Eski İran dinin reforme edilmesi üzerine Zerdüşt tarafından kurulmuştur. İran’ın Hz. Ömer tarafından fethedilmesiyle milli din olan Zerdüştîliğin, Orta Asya’ya nasıl girdiği ve ne zaman girdiği çok bilinmemektedir. Bilindiği gibi Göktürkler döneminde imparatorluk Horasan’a kadar uzanmıştı. Sasanîler döneminde Orta Asya’da azalan Hint etkisi ve buna paralel olarak milli din olan Zerdüştîlik, İran’da Mani dininin ortaya çıkması ile çözümü kendini Orta Asya’ya atmakla bulmuştur. İran’dan kaçan veya ekonomik sebeplerle gelen Farslar, Türkistan’da Zerdüştîlik dinini yaymıştır. Yaymaktan öte kültür ve sanatında da fazlasıyla etkili olmuştur.
‘’Öte yandan, bir kısım Türkler, ölümle ilgili uygulamalara bağlanarak ölülerinin kemiklerini Ossuarium’lar içine koyuyorlardı ki bu husua önceki bölümlerde temas edilmiş bulunmaktadır. Aslında bir Çin motifi olan cennet kuşu, Zerdüştîliğe geçti ve onun en önemli sembollerinden biri oldu. Zira, horoz ve cennet kuşu, ateş ve güneşin sembolü olarak karşımıza çıkmaktadır. Göktürk ve Hun devri kurganlarındaki kumaş ve eyerler üzerinde rastlanılan bu motifler Orta Asya’daki İrani etkileri göstermektedir’’ (Güngör,2020:16)
Zerdüştîlik Şiiliği oluşturmuştur. İslam yayılırken de devam etmiştir. Zerdüştler ateşe yapar ve buna inanan Türklerin böyle bir çelişkiye girmesine neden olmuştur. Çünkü çok ters bir duruma yol açmıştır. Benzerlikleri olsa da şu an anlayacağımız gibi Türklerin değindiğim gibi ateş kültü ile Zerdüşt tapınmasının bir alakası yoktur.
