1.4. Erlik
Altaylıların Erlik, Yakutların Arsan Dolay dediği kötü ruh. Türkologlar erklig kelimesinin bozulmuş şeklinin Erlik olduğunu söyler. Erklig, eski Uygur Buda metinlerinde Yama olarak geçen, kötülüklerin babası kıvamında bulunan ruhtur. Bu ruha Erklig Yama denilmektedir. Erlik insanlara kötülük yapan, canlılara çeşitli hastalıklar götürüp onları zor duruma sokan hatta kendine kurban ister, kurbanlar verilmezse onu vermeyenleri yer altındaki karanlık dünyasına götürüp kendine uşak yapar. Şamanlar Erlik’i dualarında fiyakalı bir şekilde kötü ve güçlü bir şekilde yüceltmişlerdir. Erlik’in aynı Ülgen gibi çocukları vardır. Dokuz oğlu dokuz kızı olan Erlik’in kızları şamanlara cilve yapar ve o şamanların görevini bozmak ister. Şamanlar kızların cilvelerine aldanırsa diğer ruhlar tarafından cezalandırılır.(İnan,2018: 36-38) Ne kadar iyi olan Tanrı yaptılarsa kötü olanını da bulmuşlar. Yani olay açıkçası şöyle izah edilebilir. Şu an Allah’a inanıyoruz ve iyiliklerimizde kötülüklerimizde Allah tarafından geliyor. O dönem insanlar gelen iyiliklerin ve kötülüklerin tek bir kişi tarafından değil de iyi veya kötü olarak ayırdıkları kişilerden geldiğine inanmış. Erlik bunu net bir şekilde gösteriyor. Şu an canımızı verenin ve alanın Allah olduğunu biliyoruz fakat o zaman bu iki işin ayrı kişiler tarafından yapıldığı ve ölümü getirene kötü anlamlar yüklendiğini çıkarabiliyoruz. Yine de semavi dinlerle alakaları bu şekilde olmuş oluyor.
