1- Sözcük sonundaki ünlüler her durumda gösterilmek durumundadır. Örneğin; “bu keder” anlamındaki bunca sözcüğüdür, 𐰉𐰆𐰨𐰀 biçiminde yazılmaktadır. Sözcüğün son sesini karşılayan 𐰞 harfi genellikle ilk hecelerde yazılmasa da son hecede kullanılmak zorundadır. Bu durum bütün ünlülerde geçerlidir. 𐰘𐰏𐰼𐰢𐰃 (yigirmi), 𐰋𐰃𐰼𐰠𐰀 (birle), 𐰇𐰏𐰓 (edgü), 𐰉𐰆𐰦𐰀 (bunta) ve 𐱅𐰭𐰼𐰃 (Tengri) sözcüklerinde son sesi karşılayan tüm harflerin kullanıldığı görülmektedir.
2- İlk ve son hecede 𐰀 harfinin karşılandığı “a,e” ünlüsü genellikle kullanılmaz. Bunun nedeni kullanılan ünsüz harflerinin çoğunun zaten a veya e sesini içeriyor olmasıdır. Örneğin; “Tengri” sözcüğü eski Türkçede 𐱅𐰭𐰼𐰃 biçiminde yazılmaktadır. Bu sözcüğün ilk hecesinde bir ince ünlü olan e ünlüsü bulunduğu halde bu ünlü yazıda gösterilmemektedir.
3- Bir sözcüğün art arda gelen iki hecesinde aynı ünlü varsa bunların yalnızca bir tanesi -genellikle ilk hecedeki- gösterilir. Örneğin; üçün sözcüğü 𐰇𐰲𐰤 biçiminde yazılmaktadır. Burada ilk hecedeki ü ünlüsünü karşılayan 𐰇 harfi ikinci hecede de olmasına rağmen yazıda gösterilmemiştir. Bu kuralın istisnaları bulunmakla birlikte genel kullanım böyledir.
4- İçinde hem ünsüz hem de ünlü sesi barındıran çift sesli 𐰶 , 𐰱 , 𐰸 ve 𐰜 harfleri kullanıldığı zaman yanlarındaki ünlüler yazılmaz. Eğer yazılmışsa burada uzun ünlü olduğunu düşünmek gerekir. 𐱅𐰇𐰼𐰜 (Türük) sözcüğünde 𐰜 harfi ük sesini karşıladığı için yeniden 𐰇 harfini kullanmaya gerek kalmamıştır. 𐰉𐰞𐰶 (balık) sözcüğünde de bu kullanımı görebiliriz.
Köktürkçe İmla Kuralları serimize diğer yazılarımızla devam edeceğiz.
Bu seride kendi ders notlarımı ve onlardan çıkardığım özetleri paylaşacağım. Herhangi bir durumda lütfen iletişime geçiniz. iletisim@kokturkce.com
